De historie van de Amsterdamse Waterleidingduinen (AWD) is bewogen en voert terug tot de prehistorie. Uit vondsten is bekend dat er zo'n 3000 jaar geleden al mensen op de oude strandwallen woonden. In de vroege Middeleeuwen lagen hier uitgestrekte bossen waar nog bruine beren in voorkwamen. Ook woonden er toen boeren op de strandwallen, dat weten we uit archeologische vondsten (pdf). In de late Middeleeuwen ging het enorm stuiven en vormden zich de veel hogere jonge duinen.
In 1723 verkochten de graven van Holland uit geldnood grote delen van de duinen aan rijke adel: de duinen werden particulier bezit van o.a. de familie Six, Van Limburg Stirum, Quarles van Ufford, Van Lennep en Barnaart. De grootgrondbezitters paalden hun land af met hardstenen grenspalen die her en der nog steeds te vinden zijn. Ook stelden zij jachtopzieners aan die moesten helpen bij de jacht en stropers moesten 'vangen'.
In 1851 begon de waterwinning met het uitgraven van de Oranjekom. Hier werd schoon duinwater gewonnen en zo kon - met medewerking van de familie Van Lennep - vanaf 1853 iedereen in Amsterdam voor één cent per emmer goed drinkwater kopen: het begin van de openbare drinkwatervoorziening in Nederland.
In de Tweede Wereldoorlog maakte de AWD deel uit van de Atlantikwall en zijn er vele bunkers gebouwd. Lees meer over de oorlog in de duinen (pdf).
Er woonden enkele boeren in de duinen, maar landbouw werd in de 20e eeuw steeds moeilijker omdat de bodem aan het verdrogen was. Vanaf de jaren 50 werd rivierwater geïnfiltreerd t.b.v. de drinkwaterwinning. Daardoor steeg de grondwaterstand weer, maar de boeren hielden het na de oorlog voor gezien. Alle boerderijen zijn nadien gesloopt.
Meer weten over de historie van de AWD? Lees meer op de Facebookpagina van de Historische Werkgroep AWD, of koop het boekje "Van nul tot nu, 2000 jaar historie van de AWD" in Bezoekerscentrum de Oranjekom, uitgegeven t.g.v. 150 jaar waterwinning in de AWD.
Er zijn ook diverse regionale historische verenigingen actief in de omliggende dorpen. Zij weten meer over 'hun' dorpen en de stukken duin die daarbij horen.
